دانش بنیان یک اصطلاح کاربردی پیرامون یک مجوز یا گواهینامه است که توسط کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت
شرکتهای دانش بنیان تحت نظر معاونت علمی ریاست جمهوری طی فرایند ارزیابی برای یک شرکت یا موسسه بر اساس محصولات و خدمات آن شرکت صادر می گردد.
عبارت دانش بنیان در ترجمه انگلیسی به صورت Knowledge based معنی می شود و از این رو به موسسات و شرکتهای دانش بنیان Knowledge-based Companies و به محصولات این موسسات وشرکت های دانش بنیان Knowledge-Based Products گفته می شود.
پایه و اساس شرکتهای دانش بنیان و محصولات و خدمات آنها بر اساس تکنولوژی و روش تولید محصولات و یا خدمات آنها می باشد.
بدین ترتیب محصولات و خدمات شرکت ها و موسسات بر اساس اصولی که از طریق کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکتهای دانش بنیان تحت نظر معاونت علمی ریاست جمهوری جمع آوری شده است در دو بخش بررسی معیارهای اساسی محصول و خدمت و همچنین بررسی معیارهای عمومی خود شرکت یا موسسه، ارزیابی شده و بر اساس نتیجه ارزیابی مشخص خواهد شد که آیا محصولات و خدمات شرکت حائز رتبه دانش بنیان شدن خواهند بود یا خیر، در این راستا با توجه به وجود معیارهای گوناگون در دسته بندی شرکت ها، رتبه بندی شرکت ها در معیار های دانش بنیان شدن به وجود آمد تا بتوان شرکت ها و موسسات را از نظر رتبه دانش بنیان شدن و میزان حمایت مورد نیاز دسته بندی نمود. بدین صورت سه دسته بندی کلی و در کل ۵ دسته بندی جزیی برای شرکتهای دانش بنیان مشخص گردید تا بتوان با توجه به نوع محصول و خدمت شرکت ها و موسسات، رتبه دانش بنیان بودن مرتبط با هر یک را برای آنها در نظر گرفت. عمده ترین معیارهای مورد بررسی در کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان به شرح زیر می باشند که با توجه به نوع رتبه دانش بنیان بودن برخی از این موارد ارزیابی خواهند شد :
- وجود تیم تحقیق و توسعه و مستندات مربوطه مرتبط با محصول یا خدمت
- فناورانه بودن محصولات یا خدمات و لزوم نیاز به تحقیق و توسعه مداوم
- اظهارنامه مالیاتی و مستندات مالی
- نوع مشتریان محصول و خدمات
- مستندات احراز هویت شرکت
- وجود تیم تحقیق و توسعه و مستندات مربوطه مرتبط با محصول یا خدمت
- حجم درامد وصولی شرکت از فروش محصولات و خدمات تفکیکی
معرفی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حال حاضر به ریاست جناب آقای سورنا ستاری اداره می شود. این سازمان دارای شانزده ستاد و هفت معاونت زیر مجموعه می باشد که عبارتند از :
ستادها :
- لیزر ، فوتونیک و ساختارهای میکرونی
- آب ، خشکسالی فرسایش و محیط زیست
- سلول های بنیادی
- گیاهان دارویی و طب سنتی
- مواد و ساخت پیشرفته
- انرژی های تجدید پذیر
- فرهنگ علم ، فناوری و اقتصاد دانش بنیان
- علوم و فناوری های شناختی
- نفت، گاز . ذغال سنگ
- نانو
- زیست فناوری
- صنایع دانش بنیان دریایی
- بهینه سازی انرژی و محیط زیست
- صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی
- فناوری اطلاعات ، ارتباطات و میکروالکتریک
- نرم و هویت ساز
معاونت های زیر مجموعه :
- مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی
- امور شرکت ها و موسسات دانش بنیان
- معاونت سیاستگذاری و ارزیابی راهبردی
- معاونت توسعه فناوری
- معاونت نوآوری و تجاری سازی فناوری
- معاونت امور بین الملل و تبادل فناوری
- معاونت توسعه مدیریت و منابع
معرفی کارگروه ارزیابی تشخیص صلاحیت شرکتها و موسسات دانش بنیان
کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان به ریاست جناب آقای دکتر صاحبکار، وظیفه بررسی شرکت های متقاضی دریافت گواهینامه دانش بنیان را دارد. از جمله سایر وظایف این کارگروه می توان به سیاست گذاری و تدوین آیین نامه های ارزیابی شرکت های متقاضی گواهینامه دانش بنیان اشاره نمود. در راستای حمایت از شرکت های دانش بنیان نیز این کارگروه می کوشد تا در تعامل با سایر ارگانها و سازمان ها حمایت ها و امتیازات این شرکت ها را افزایش دهند. از جمله این امتیازات می توان به “تخفیف ۴۰ درصدی در تبلیغات تلویزیونی” ، “تسهیل اخذ مفاصا حساب بیمه قراردادها ” ، ” استقرار شرکت های دانش بنیان در املاک مسکونی شهر تهران ” و ….. اشاره نمود.
شرکت های دانش بنیان با توجه به دسته بندی های مشخص شده در کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکتها و موسسات دانش بنیان به ۶ نوع تقسیم می شوند که در ۵ دسته بندی قرار خواهند گرفت.
۱- شرکت های دانش بنیان نوپا
شرکت های دانش بنیان نوپا ،شرکتهایی هستند که تازه تأسیس بوده و اغلب دارای ۳ الی ۴ نفر پرسنل، که بصورت پاره وقت فعالیتهای شرکت را جلو میبرند. درصد بالایی از شرکتهای نوپا، متشکل از اعضای هیات علمی دانشگاههای مختلف بوده که هدفشان تبدیل ایدههای نو موجود در تخصص خود به محصول میباشد.
شرکت های دانش بنیان نوپا، اولین سطح از شرکت های دانش بنیان از نظر استطاعت مالی محسوب میشوند که به دلیل تشکیل شدن از افراد آکادمیک و نوپا که به تازگی پا به عرصه صنعت گذاشتهاند، به تازگی تأسیس شدهاند و نیازمند حمایت بیشتری جهت تجاری شدن محصولات و خدمات خود دارند، اینگونه شرکتها عمدتاً بر پایه ایده محوری تشکیل شدهاند و میتوان به اینگونه شرکتها استارت آپ گفت که میزان ریسک اینگونه شرکتها هم به نسبت مزیتهای ایده محوری، بالا میباشد.
۲-شرکت های دانش بنیان تولیدی
شرکت های دانش بنیان تولیدی با توجه به داشتن معیارهای آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکتها و مؤسسات دانش بنیان دارای سابقه و تجربه خوبی در تولید محصولات و ارائه خدمات خود میباشند. شرکتها باید تمام معیارهای موجود برای دانش بنیان تولیدی را باهم داشته باشند. شرکتهای تولیدی در واقع شرکتهایی هستند که حداقل سه سال از سابقه تشکیل و فعالیت شرکت گذشته است، اینگونه شرکتها با توجه به اینکه فعالیت اقتصادی داشتهاند لزوماً اظهارنامه مالیاتی داشته و گواهینامههای متعدد با توجه به نوع فعالیت خود اخذ نمودهاند. شرکتهای تولیدی حجم مراودات مالی قابل توجهی داشته و کدهای کارگاهی و لیست بیمه را دارا بوده و فعالیت اقتصادی خود را شکل دادهاند.
۳-شرکت های دانش بنیان صنعتی
شرکت های دانش بنیان صنعتی با توجه به داشتن معیارهای آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکتها و مؤسسات دانش بنیان دارای سابقه و تجربه کافی در زمینه فعالیت خود میباشند. لازم به ذکر است اگر شرکتی به هر نحو، گرید دانش بنیان صنعتی را از کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان و نظارت بر اجرا دریافت نماید به غیر از حمایت معافیت مالیاتی بر روی محصولات تأیید شده میتواند از تمام حمایتها و تسهیلات قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانشبنیان و تجاریسازی نوآوریها و اختراعات بابت محصولات تأیید شده خود استفاده نماید.شرکت های دانش بنیان صنعتی با توجه به سابقه بالا در عرصه شغلی و تخصصی خود معیارهای عمومی اقتصادی را دارا بوده و در دسته بندی به نسبت شرکتهای نوپا، شرکتهایی با مراودات مالی بالا قرار خواهند گرفت.
۴-شرکت های دانش بنیان تجاری سازی
بزرگترین مشکلات و معظلات شرکت های دانش بنیان در تجاری سازی محصولات و ضعف مدیرت کسب و کار خود میباشد. کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکتهای دانش بنیان و نظارت بر اجرا در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در تصمیمی جدید شرکتهایی که خدمات آنها باعث سهولت در روند فعالیت و رونق کسب و کار شرکتهای دانش بنیان باشند به عنوان شرکت های دانش بنیان تجاری سازی مورد تأیید قرار میدهند.
به همین منظور در فهرست کالاها و خدمات دانش بنیان تجاری سازی پیش بینی شده است تا شرکتهایی که با خدمات خود باعث رونق بخشیدن به کسب و کار شرکت های دانش بنیان میشوند آگاهی کامل بابت دستههای موجود و مورد تأیید در بخش تجاری سازی فهرست کالاها و خدمات دانش بنیان داشته باشند.
۵-شرکت های دانش بنیان فرایندی خدماتی
شرکتهایی که کالا یا خدمات ارائه شده از آنها به هیچ عنوان دانش بنیان نبوده و جزء کالاها یا خدمات روتین میباشد اگر این کالاها یا خدمات غیر دانش بنیان را توسط تجهیزات و فرآیندهایی که حائز شرایط آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت های دانش بنیان باشد تولید نمایند میتوانند گرید دانش بنیان صنعتی را دریافت کنند. قابل ذکر است تفاوت شرکت های دانش بنیان صنعتی با شرکت های دانش بنیان نوپا و تولیدی فقط در عدم استفاده معافیت مالیاتی در شرکتهای دانش بنیان صنعتی میباشد.